ایام الله» یعنی روزهای خدا».
این اصطلاح در دو جای قرآن کریم، یعنی در آیات 5 سورهابراهیم، و 14 سوره جاثیه مورد استفاده قرار گرفته است.[1]
بیگمان تمام روزها، روزهای خدا است؛ همه مکانها متعلقبه خدا است، همانگونه که همه موجودات از خدا است، اما اگر نقطهی خاصى به نام بیت اللَّه»(خانهخدا) نامیده شد، دلیل بر ویژگى آن است. و همچنین عنوان ایام اللَّه» بیقین اشاره بهروزهاى مخصوصى است که امتیاز و روشنایى و درخشش فوق العادهاى دارد؛ به جهت حوادثىکه در آن ایام مخصوص به وجود آمده و یا میآید و امر خداى تعالى را ظاهر ساخته و یامیسازد، که در دیگر ایام چنین ظهور و بروزی را نمیتوان مشاهده کرد؛ به همین جهت مفسرانقرآن در تفسیر آن احتمالات مختلفى را مطرح کردهاند:
1. برخی معتقدند: مقصود از ایام الله»، آن زمانهایىاست که امر خدا و آیات وحدانیت و سلطنت او ظاهر شد، و یا ظاهر میشود، مانند روز مرگ،که در آن روز سلطنت آخرتى خدا هویدا میگردد، و اسباب دنیوى از سببیت و تأثیر میافتند،و مانند روز قیامت که هیچکس براى دیگرى مالک چیزى نیست و براى کسى کارى نمیتواند بکند،و همه امور، تنها به دست خدا است. همینطور ایامى که قوم نوح، عاد و ثمود در آن ایامبه هلاکت رسیدند؛ چون این روزها، روزهایی هستند که قهر و غلبه الهى در آن ظاهر گشته،و عزت خدایى، خودنمایى کرده است.
از طرفی ممکن است روزهای ظهور رحمت و نعمت الهى، جزواین ایام باشد. البته آن ایامى که نعمتهاى الهى آنچنان ظهورى یافته که در دیگر ایامبه آن روشنى نبود؛ مانند روزى که حضرت نوح(ع) و یارانش از کشتى بیرون آمدند و مشمولسلام و برکات خدا شدند؛ روزى که ابراهیم(ع) از آتش نجات یافت؛ زیرا اینگونه ایام، مانندروزهای مذکور دیگر، در حقیقت نسبتى به غیر خدا نداشته، بلکه ایام خدا و منسوب به هستند،همچنانکه ایام امتها و اقوام را به آنها نسبت داده، که از آن جمله است ایام عرب، مانند روز ذى قار»، روز فجار» و روز بعاث» و[2]
2. امام صادق(ع) در بیان برخی مصادیق ایام الله» میفرماید:روزهای خدا سه روز است: روزى که قائم(عج) ظهور میکند، روز رجعت و روز قیامت».[3] درنقل دیگر این سه روز، روز ظهور قائم(عج)، روز مرگ و روز قیامت نام برده شده است.[4]
3. در تفسیر آیه پنج سوره ابراهیم(وَ ذَکِّرْهُمْ بِأَیَّامِاللَّهِ) از امام صادق(ع) نقل شده است که منظور از ایام الله» را میتوان همان نعمتهایخدا دانست.[5]
4. ایام الله» سنتها و افعال خداوند است که به صورتنعمت یا عذاب در میان بندگان اتفاق افتاده است؛ یعنی در حقیقت این ایام»، زمان وقوعسنن و افعال خداوند هستند.[6]
5. بعضى گفتهاند ایام الله» اشاره به روزهاى پیروزىپیامبران پیشین و امتهاى راستین آنها است، و روزهایى که انواع نعمتهاى الهى بر اثرشایستگیها شامل حال آنها شد.[7]
در جمعبندینهایی میتوان گفت که این تعبیر گویا و رسا محدود به چند مورد خاص نیست، و اگر در روایاتو تفاسیر هم به مواردی اشاره شده است، در حقیقت بیان بعضى از مصادیق روشن ایام اللَّه»است، نه اینکه ایام منحصر به همان موارد باشد، بلکه ایام اللَّه»، تمام روزهایى استکه داراى عظمتى در تاریخ زندگى بشر است. و به عبارت دیگر، هر روز که یکى از فرمانهاىخدا در آنچنان بدرخشد که بقیه امور را تحت الشعاع خود قرار داده، آنروز را میتوان ازایام اللَّه» دانست.
هر روز که فصل تازهاى در زندگى انسانها گشوده، و درسعبرتى به آنها داده و ظهور و قیام پیامبرى در آن بوده، یا طاغوت و فرعون گردنکشى درآن به قعر دره نیستى فرستاده شد، و هر روز که حق و عدالتى بر پا شد و ظلم و بدعتى خاموشگشت، همه آنها از ایام اللَّه است.[8]
________________________________________
[1]. وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا مُوسى بِآیاتِنا أَنْ أَخْرِجْقَوْمَکَ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ وَ ذَکِّرْهُمْ بِأَیَّامِ اللَّهِ.». قُلْ لِلَّذینَ آمَنُوا یَغْفِرُوا لِلَّذینَ لا یَرْجُونَ أَیَّامَ اللَّهِ.».
[2]. طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن،ج 12، ص ، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، 1417ق؛ المیزان فی تفسیر القرآن،ترجمه، همدانی، سید محمد باقر، ج 12، ص 21- 23، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپپنجم، 1374ش.
[3]. شیخ صدوق، خصال، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر،ج 1، ص 108، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1362ش.
[4]. قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، محقق، مصحح، جزائری، سید طیب، ج 1، ص 367، قم، دار الکتاب، چاپ سوم، 1404ق.
[5]. عیاشی، محمد بن مسعود، کتاب التفسیر، محقق، مصحح،رسولی محلاتی، هاشم، ج 2، ص 222، تهران، المطبعة العلمیة، چاپ اول، 1380ق.
[6]. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن،مقدمه، بلاغی، محمد جواد، ج 6، ص 467، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372ش.
[7]. طبری، ابو جعفر محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیرالقرآن، ج 13، ص 122،بیروت، دار المعرفة، چاپ اول، 1412ق.
[8]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 10، ص271- 272، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، 1374ش؛ المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه،ج 12، ص 22- 23.
آیات مرتبط
• سورهإبراهیم (5) : وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا مُوسَىٰ بِآیَاتِنَا أَنْأَخْرِجْ قَوْمَكَ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَذَكِّرْهُمْ بِأَیَّامِ اللَّهِۚ إِنَّفِی ذَٰلِكَ لَآیَاتٍ لِكُلِّ صَبَّارٍ شَكُورٍ
درباره این سایت